Beyazıt ve Kapalıçarşı’dan Geçip Mahmutpaşa, Mercan üzerinden Eminönü’ne


Tarihi yarımada üzerinde rota planlarken nereye dönsek gidebilecek bir başka yer olduğundan ötürü bazen çok zorluyor. İster istemez bir kısıtlamaya gitmek zorunda kalıyorum. Tüm rotaları tamamlamış bile olsam, kıyıda köşede, öbür sokakta derken muhakkak eksik bıraktığım yerler olacaktır. Bu düşünce ile hareket edersem elim kolum bağlı olacak ve yazamayacağım, bunu da biliyorum.

Beyazıt‘tan başlayarak Kapalıçarşı içinden geçerek biraz aşağı doğru salınıp Mahmutpaşa ve Mercan yöresindeki hanların ama içinden ama yanından geçerek Eminönü‘ne ineceğiz. Beyazıt‘ı bir başka güzergah üzerinde gezmiştik. Kapalıçarşı‘nın kaç kapısı var sorusu Kenan Işık tarafından bir yarışmacıya sorulmuştu. Cevap 22 idi. Ayrıca 64 sokak ve cadde, 16 han, 3600 kadar dükkân vardır. Ha dedin mi gezilemeyecek kadar geniş (45,000 m2) ve karmaşık; günümüz AVM’lerinden bambaşka bir atmosferi var, üstelik yorucu değil. Şahsen çok iyi bildiğim bir çarşı olduğunu söyleyemem, girince kayboluyorum. Çarşı, Pazar günleri ile dini bayramlar ve Cumhuriyet Bayramı’nda kapalıdır.

Kapalıçarşı‘ya Beyazıt Kapısı‘ndan girip Kalpakçılar Caddesi boyunca ilerleyip Nuruosmaniye Kapısı‘ndan çıkacağız. Bu yolu yürümek bile tek başına keyiflidir. Çıktıktan sonra geriye dönüp kapıya baktığımızda anıtsallık kendini gösterir. Tam karşımızda ise Nuruosmaniye‘nin sebili ve çeşmesi bulunur. Muhtemelen çevresini saran esnaf, turist kalabalığı “sade” bir fotoğrafa müsaade etmeyecektir. Ancak tatil günlerinde bu mümkün.



View Beyazıt-Kapalıçarşı-Mahmutpaşa-Mercan-Eminönü in a larger map

Nuruosmaniye Camii‘nin restorasyonu bitmişse gezebiliriz. Cami mimari olarak kendi öncesinde ve sonrasında yapılanlardan farklı bir üsluba sahiptir. I. Mahmut devrinde yapılan cami, Padişah’ın 1754’te ölümünden 1 yıl sonra Aralık 1755’te bitirilmiştir.

Nuruosmaniye Camii

Nuruosmaniye Camii

Simeon Kalfa olarak bilinen mimarın kimliğine dair pek bilgi yoktur. Kardeşi III. Osman döneminde cami tamamlandığından ötürü caminin adı da Nuruosmaniye olmuştur. Caminin Çemberlitaş tarafında imaret ve medresesi, hemen yanında hünkâr mahfili, diğer tarafında da türbe ve kütüphanesi vardır.  I. Mahmut vefat ettiğinde kardeşi III. Osman kendisini Nuruosmaniye Türbesi yerine Valide Turhan Sultan Türbesi‘ne gömdürmüştür. 1757’de vefat eden III. Osman‘ı da III. Mustafa bu boş türbeye gömdürmemiş onun yerine III. Osman’ın annesi Şehsuvar Valide Sultan gömülmüştür. Oyuna oyun kurulmuş.

Mahmut Paşa Camii İç Görünümü

Mahmut Paşa Camii İç Görünümü

Kütüphane’nin yanından sağa doğru kıvrılıp Mahmut Paşa Camii‘ne geçiyoruz. Hemen avluya girince sağda Mahmut Paşa’nın türbesi ve önünde hazire yer alıyor. Fetih sonrasının ilk vezir külliyesi olarak günümüze gelmesi en önemli özelliğidir. 1463-74 yıllarında tamamlanmış. Külliye’den cami ve türbe dışında pek az kısmı kalan bir medrese, hamamı ve hanı kalmıştır. Hamam yolumuz üzerinde ancak külliye ile birlikte yapılan bir kervansaray olan Kürkçü Hanı’na uğramayacağız. Fotoğraf çekimi müftülükten müsaade ile mümkün bu gibi camilerde. Caminin diğer kapısından çıktığımızda hemen duvar dibinde çay molası mümkündür. Mevsim uygun ise tabureler dışarıdadır. Duvar dibine yapışık çift tekneli Mahmut Paşa Çeşmesi ile az ileride meydan çeşmesi şeklinde yenilenmiş durumda Güzelce Mahmut Paşa Çeşmesi‘ni görürüz. Biraz daha ileri yürüdüğümüzde sol tarafta Kethüda Mehmet Paşa Çeşmesi‘ni de görebiliriz.

Mahmut Paşa Hamamı

Mahmut Paşa Hamamı

Bezciler Sokak’tan Mahmutpaşa içlerine doğru geçip Mahmut Paşa Hamamı‘na giriyoruz. Bugün genelde halıcıların yer aldığı dükkânların iç kısımlarında çeşmeler, kurnalar görülebilir. Esnaf bu konuda size seve seve yardımcı olmaktadır. Hamamın yanından geçip arkaya dolanacak ve Büyük Yeni Han‘a gireceğiz. İki revaklı ve üç katlı han duvarları sarı renge boyanmıştır. İzleyen olduysa Ezel dizisinden hatırlar. Ramiz Dayı‘nın mekânı bu handa idi. Aslında çok güzel bir “office center” olabilir bu handan. Ne yaparım bilmiyorum ama orada ofisim olsun isterdim. 18. yüzyıl ortalarında, III. Mustafa devrinde yapılmıştır. Hanı keşfetmek için her katı ayrı ayrı turlamak, esnafı ile muhabbet etmek lazımdır. Pek aşina olmadığımız bir esnaf tipolojisi ile farklı ürünlerin imalatlarını bile seyredebiliriz. Aman ha! portre çekiyorum diye objektifleri insanların gözlerine gözlerine sokma görgüsüzlüğü yapmayınız!

Büyük Yeni Han

Büyük Yeni Han

Hanın arka tarafından yahut girdiğimiz kapıdan geri çıkarak ara dar yoldan da yürüyebiliriz. Köşede Çakmakcılar Camii olarak da geçen 1761 tarihli III. Mustafa Camii ve hemen önünde Saka Çeşmesi denilen bir çatal çeşme bulunmaktadır.

Valide Han Merdivenleri

Valide Han Merdivenleri

Az yukarıda Valide Han‘ının giriş kapısı bizi çağırıyor. Kösem Sultan‘ın Üsküdar Çinili Külliyesi’ne vakfedilmek üzere inşa ettirdiği bir han olup 1640’ta IV. Murat devrinde inşaa edilmiştir. Hanın orta avlusunda bir mescit vardır. Hayli eskimiş karanlık koridorlarında güvenle gezebilirsiniz. Hanın daha arkasındaki avluya geçtiğimizde köşesinde Eirene Kulesi‘nden günümüze kalan kısımları görebilirsiniz. Eğer ricacı olursanız hanın üstüne de çıkabilir, nefis bir İstanbul manzarası seyredebilirsiniz. Hanın arkasında içiçe geçmiş yapıların arasından geçerek çıkışı bulabilirsiniz. İlk girişinizde hayli karmaşık ve ilginç yapıların arasından geçerek Atik İbrahim Paşa Camii yanından Vasıf Çınar Caddesi’ne ulaşacağız.

Aşir Efendi Kütüphanesi

Aşir Efendi Kütüphanesi

Buradan aşağı doğru yürümeye başladığımızda sağlı sollu eski ve yeni hanlar, işyerleri dizilidir. Aşağı doğru indikçe insan kalabalığı artacaktır. Hele bir de cumartesi ise yolda yürümek bile zorlaşır. Yolun sonu bir düzlüğe ve boşluğa çıkacaktır: artık Bahçekapı‘dayız. Hemen köşe başında altında bir döviz bürosu olan tarihi yapı 18. yüzyıldan Aşir Efendi Kütüphanesi‘dir. Kitaplar başka kütüphaneye taşınmış, günümüzde dükkân olarak kullanılmaktadır.

Az ilerde yol dar açı ile ikiye ayrılmaktadır. Sağdan Sultanhamamı Caddesi’ne giriyoruz. Köşedeki bina Deutsche Orient Bank binası, karşı çarprazında altında Yapı Kredi şubesi bulunan I. Vakıf Han binası, onun karşısında altında Kültür Bakanlığı satış mağazası bulunan bir başka bina ve onun hemen komşusu ve altında büfe bulunan Yıldız Tekkesi vardır. Bu binaların kesişim noktasında durduğumuzda solda sokağın ilerisinde Mısır Çarşısı’nın Haseki Kapısı görünür. Oraya doğru ilerleyelim.

Mısır Çarşısı

Mısır Çarşısı

Mısır Çarşısı‘na ilk dönemlerde Yeni Çarşı, Valide Çarşısı denilmekle birlikte 18. yüzyıl ortalarından itibaren burada satılan malların Mısır yoluyla gelmesinden ötürü bu adı almıştır. Kapalıçarşı’da 22 kapı varken burada 6 kapı vardır. Geçmişinde aktarların bol olduğu çarşıda bugün kuruyemişçiler, baharatçılar, lokumcular ve turistik eşya satan dükkânlar yaygındır.  Çarşı 1664 tarihlidir. Çarşıyı boydan boya geçerek girdiğimiz kapının tam karşısında yer alan Hasırcılar Kapısı‘ndan meşhur Kurukahveci’nin de bulunduğu alana çıkıyoruz. Burada 10 metrelik yolu cumartesi günleri 10 dakikada bile alabiliriz. Bir anda kilitleniver. O derece kalabalık olmaktadır. Hasırcılar Caddesi boyunca ilerlediğimizde kuruyemişçiler, kahveciler, süs eşyası satan dükkânlar ve çeşitli toptancıları görürüz. Yaklaşık 200 metre sonrasında sağda Rüstem Paşa Camii girişi ve altında dükkâna dönüştürülmüş çeşmesi dikkati çeker. Onun öncesinde sola dönerek Fatih devrinde yapılmış Tahtakale Hamamı‘nı kısaca gezmek gerekir. Bir dönem giriş katında çok güzel bir İstanbul Kahvesi bulunmaktaydı. Sonrasında kapalı alanda sigara, nargile içiminin yasaklanmasından mı oldu nedir kapanıverdi. Halbuki ne güzel çayı ve tostları vardı. Sıkça ziyaret ederdik. Hamam bugün çarşıdır ve toptancılar vardır. Hamamın az ilerisinde de fiyatları makul iyi bir köfteci vardır. Acıktı iseniz tavsiye ederim: Özkan Köftecisi. Yeriniz kalırsa irmik helvası da yiyin.

Rüstem Paşa Camii

Rüstem Paşa Camii

 

Buradan çinileri ile meşhur, İstanbul’a gelen turistlerin önemli bir bölümünün ziyaret ettiği Rüstem Paşa Camii‘ne girebiliriz. Daha önceki bir gezide Medresesi’ni gördüğümüz Kanuni’nin damadı ve Mihrimah Sultan’ın eşi olan Rüstem Paşa, Mimar Sinan’a yaptırmıştır. Kesin tarihi belli olmasa da vakfiyeden tahminle 1561 denilmektedir. caminin alt kısmında ana yolun kenarında da olan Büyük ve Küçük Çukur Han isimli iki de hanı günümüze gelmiştir. Ayrıca caminin hemen gerisinde bulunan han da Burmalı Han‘dır. Rüstem Paşa, Şehzade Camii önünde yer alan türbesinde meftundur.

Rüstem Paşa Camii Çinileri

Rüstem Paşa Camii Çinileri

Rüstem Paşa Camii İznik çinileri ile meşhurdur. Dışarda bulunan son cemaat yeri duvarının bir kısmında zamanla kopan, değişen çiniler yapıştırılmıştır. Kısmen değişiklikler olsa da özellikle lale ve çiçek motifli çinilerine yakından bakmaya gayret edelim.

Yenilenme Öncesi Hatice Sultan Çeşmesi

Yenilenme Öncesi Hatice Sultan Çeşmesi

Camiden girdiğimiz değil arka kapısından çıkarak aşağıda bulunan şadırvanını da görmek gerekir. Sonrasında az önce bahsettiğimiz hanların önünden Eminönü meydana düşeriz. Dükkanların önünden Mısır Çarşısı’na kadar yürüyüp tam köşede geçtiğimiz günlerde yenilenen Hatice Sultan Çeşmesi‘ni de görmek suretiyle gezimizi noktalayalım.

Fotoğraflar:

Kapalıçarşı’dan
Restorasyon Öncesinde Nuruosmaniye
Nuruosmaniye
Nuruosmaniye Medresesi ve Cami Girişi
Kapalıçarşı Nuruosmaniye Kapısı
Nuruosmaniye Türbesi ve Kütüphanesi
Mahmut Paşa Türbesi
Mahmut Paşa Türbe ve Haziresi
Mahmut Paşa Çeşmesi
Güzelce Mahmut Paşa Çeşmesi
Kethüda Mehmet Paşa Çeşmesi
Mahmut Paşa Hamamı’ndan Kurnalar
Mahmut Paşa Hamamı’ndan
Mahmut Paşa Hamamı’ndan
Büyük Yeni Han’da Kapı
Büyük Yeni Han’dan Görünüm
Büyük Yeni Han Genel Görünümü
Büyük Yeni Han Dış Duvarı’ndan Detay
Büyük Yeni Han Duvarı Üstündeki Kuş Evi
Büyük Yeni Han Zanaatkârları
Büyük Yeni Han Zanaatkârlarının İşlerinden
Büyük Yeni Han Zanaatkârları
Büyük Yeni Han Zanaatkârları
Büyük Yeni Han Koridoru
III. Mustafa Camii
Saka Çeşmesi
Valide Han’ından
Valide Hanı ve Köşesinde Eirene Kulesi
Valide Hanı 82 Numaraları Kapı
Valide Hanı Üzerinden İstanbul
Valide Hanı ve Eirene Kulesi
Eirene Kulesi
İlginç Merdivenler
Mısır Çarşısı Dükkânları
Mısır Çarşısı’ndan Baharatlar
Rüstem Paşa Camii Minberi
Rüstem Paşa Camii Çinileri ve Mihrap, Minberi
Rüstem Paşa Camii Kubbesi
Rüstem Paşa Camii İznik Çinileri
Rüstem Paşa Camii İznik Çinileri Lale Motifi
Rüstem Paşa Camii İznik Çinileri
Rüstem Paşa Camii İznik Çinileri
Hatice Sultan Çeşmesi

Eski Fotoğraflar:

Kapalıçarşı Eski Fotoğrafı
Kapalıçarşı Eski Fotoğrafı

 

Kapalıçarşı Eski Fotoğrafı
Nuruosmaniye Camii Eski Fotoğrafı

 

Nuruosmaniye Sebili Eski Fotoğrafı
Mahmut Paşa Camii Eski Fotoğrafı

 

Büyük Yeni Han Eski Fotoğrafı
Eminönü Meydanı ve Rüstem Paşa Camii Eski
Rüstem Paşa Camii

 

Rüstem Paşa Camii Son Cemaat Yeri Eski Fotoğrafı

Daha fazla eski fotoğraflar: Beyazıt, Kapalıçarşı, MahmutpaşaEminönü

Bu yazı Güzergahlı Gezi kategorisine gönderilmiş ve , , , , , ile etiketlenmiş. Kalıcı bağlantıyı yer imlerinize ekleyin.

Beyazıt ve Kapalıçarşı’dan Geçip Mahmutpaşa, Mercan üzerinden Eminönü’ne için 1 cevap

  1. Burak Gülhan der ki:

    Bu makaleyi yazan arkadaşın ellerini sağlık. Gidipte goreceğiniz yerleri detaylı anlatmış. Yıllardır önünden gectiğimiz mekanlar arasında daha başka nelerin olduğunu bize çok guzel anlatıyor.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir